Lepenski Vir
Lepenski Vir je jedno od najvecih i najznacajnijih mezolitskih i neolitskih arheoloških nalazišta. Smešteno je na desnoj obali
Dunava u Đerdapskoj klisuri, u Srbiji, u centralnom delu Balkanskog poluostrva. Ovaj lokalitet, koji je ime dobio po dunavskom
viru, bio je sedište jedne od najvažnijih i najsloženijih kultura praistorije.
Izmedu 1965. i 1970. otkriveno je ribarsko lovacko naselje sa zacecima kultivacije i domestifikacije. Tokom iskopavanja
otkriveno je sedam sukcesivnih naselja i 136 objekata (kako stambenih, tako i sakralnih) koji su izgradeni u preriodu od
oko 6500. do 5500. godine pre naše ere.
Glavni rukovodilac istraživanja ovog lokaliteta je bio profesor dr Dragoslav Srejovic, arheolog, akademik i profesor
Univerziteta u Beogradu.Jedini „materijal“ za arhitektonsko stvaralaštvo kojim je populacija Đerdapa raspolagala u trenutku
naseljavanja prostorno ogranicenih dunavskih terasa bio je naviknutost na pecinski prostor u vidu polulopte ili polulevka sa
ukošenim zidovima i svetlošcu koja se od ulaza probija prema suženom, mracnom dnu. U svim fazama ove kulture grade se iskljucivo
staništa cije su osnove izvedene iz kruga ili trougla (zarubljeni kružni isecak) s ukošenim „zidovima“, tj. krovom koji
neposredno naleže na osnovu. To znaci da je populacija ove kulture živela u staništima šatorskog izgleda, odnosno da je stambeni
prostor uvek shvatala kao pecinu. Arhitektura je izrazito matematicka. Gradevinski materijal i tehnike gradnje se ne menjaju.
I dalje se grade kamena ognjišta.
Gradevinski materijal i tehnike gradnje na Lepenskom Viru se ne menjaju. Osnove staništa zadržavaju oblik zarubljenog kružnog
isecka, a takode i kamena ognjišta su prisutna u više slojeva. Svi elementi „enterijera“ (ognjišta, kameni stolovi, sklutpure)
su zaliveni u cvrstu masu poda napravljenu od crvenog krecnjaka. Postavljeni su u odredenom odnosu na primarni jednokraki
trougao. Na mestu gde se seku simetrale strana ovog trougla, stavljan je oblutak (žrtvenik), a oko njega monumentalne kamene
sklupture.
